معرفی گرایش زیست شناسی جانوری
جانوران نقش اساسی در زندگی انسان در ابعاد زیستی، اقتصادی، فرهنگی و علمی ایفا می‌کنند. منابع غذایی مانند گوشت، لبنیات، تخم‌مرغ و عسل از حیوانات تأمین می‌شود. دامپروری و آبزی‌پروری نیز نیازهای پروتئینی انسان را برطرف می‌کنند. حیوانات به عنوان مدل‌های تحقیقاتی در مطالعات پزشکی استفاده می‌شوند و مواد بیولوژیکی مانند انسولین از آن‌ها استخراج می‌شود. همچنین، حیوانات در درمان و توانبخشی (مانند سگ‌های راهنما) نقش دارند. حیوانات با حفظ تعادل اکوسیستم، گرده‌افشانی و بهبود کیفیت خاک به پایداری طبیعت کمک می‌کنند. محصولاتی مانند چرم، پشم و ابریشم از حیوانات به دست می‌آیند و در برخی مناطق از حیوانات برای حمل‌ونقل و کشاورزی استفاده می‌شود.. حیوانات نقش مهمی در پاتوژنز و بیماری‌های انسانی ایفا می‌کنند، به‌عنوان مخزن یا ناقل عوامل عفونی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها عمل می‌کنند که می‌توانند به انسان منتقل شده و باعث بروز بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان مانند کووید-۱۹، هاری و مالاریا شوند.
اهمیت مطالعات زیست‌جانوری
الف) درک ساختار و عملکرد بدن جانوران
بررسی آناتومی و فیزیولوژی جانوران و مقایسه گونه‌ها به منظور درک فرایندهای تکاملی و سازگاری‌های زیستی کمک می‌کند.
ب) سیستماتیک جانوری:
شناسایی و طبقه‌بندی گونه‌ها برای درک تنوع زیستی، روابط تکاملی، حفاظت از گونه‌ها و پیشرفت پزشکی و بیوتکنولوژی ضروری است.
ج) نقش در پزشکی و علوم زیستی:
تحقیقات پزشکی و داروسازی روی حیوانات انجام می‌شود، و مطالعه بیماری‌های مشترک و ژنتیک جانوری به پیشرفت درمان‌ها کمک می‌کند.
د)حفاظت از محیط زیست:
شناخت نقش حیوانات در اکوسیستم‌ها، مدیریت گونه‌های در خطر انقراض و کنترل آفات از طریق زیست‌شناسی جانوری امکان‌پذیر است
ب) بررسی رفتار و هوش جانوران:
مطالعه رفتارشناسی و سیستم عصبی حیوانات به درک بهتر رفتار انسان و علوم شناختی کمک می‌کند.
اهداف گروه زیست جانوری
۱. مطالعه سیستماتیک و تکامل گونه‌های جانوری مانند عنکبوتیان، پرندگان و ماهیان، همراه با تحلیل فیلوژنتیکی داده‌های ریختی و مولکولی.
۲. بررسی تنوع زیستی و اکولوژیک گونه‌ها، از جمله مدل‌سازی پردازه‌های اکولوژیک و زیست‌شناسی تکاملی.
۳. تحقیقات در حوزه علوم اعصاب، شامل نوروفیزیولوژی، فرایندهای شناختی، و نوروآندوکرینولوژی تولیدمثل.
۴. مطالعه زیست‌الهام و کاربردهای آن در مهندسی بافت، ترمیم زخم، و تکوین جانوری.
۵. بررسی تأثیرات فیزیولوژیک، پاتولوژیک، و درمانی در حوزه‌های مرتبط با تولیدمثل.
زمینه های پژوهش در گرایش علوم جانوری
- شناسایی و ثبت گونه‌های جانوری جدید
- بررسی روابط فیلوژنی با استفاده از نشانگرهای مولکولی و صفات مورفولوژی
- بررسی تنوع ژنتیکی با تاکید بر گونه های بومی ایران
- پروژه‌های تحقیقاتی در حوزه فیزیولوژی جانوری.
- بررسی تغییر اقلیم بر پراکندگی و انقراض گونه های جانوری
- برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی.
مقاطع تحصیلی و امکانات گروه علوم جانوری
گروه علوم جانوری در دانشگاه فردوسی مشهد، فرصت‌های آموزشی و پژوهشی برجسته‌ای را در سه مقطع تحصیلی کارشناسی ، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی فراهم می‌کند. این گروه به دانشجویان امکان می‌دهد تا در زمینه‌های مختلف علم جانورشناسی تحقیق و مطالعه کنند. برخی از حوزه‌های تخصصی شامل موارد زیر است:
-
شناسایی، رده‌بندی و فیلوژنی گونه‌های جانوری :
- مطالعه تنوع زیستی جانوری.
- تحلیل تبارشناسی (فیلوژنتیک) گونه‌های مختلف.
-
ساختار، تکامل و ژنتیک جانوری :
- بررسی ساختارهای سلولی و مولکولی جانوران.
- مطالعه فرآیندهای تکاملی و نقش ژنتیک در تنوع جانوری.
-
فیزیولوژی جانوری :
- بررسی عملکرد سیستم‌های زیستی جانوران در شرایط مختلف محیطی.
- مطالعه مکانیسم‌های مقاومت به تنش‌های زیستی و غیرزیستی.
-
بوم‌شناسی و زیست‌فناوری :
- تحلیل روابط بین جانوران و محیط زیست.
امکانات آزمایشگاهی
دانشجویان در طول دوره تحصیل خود از امکانات آزمایشگاهی پیشرفته استفاده می‌کنند:
- 2 آزمایشگاه آموزشی : برای آشنایی با مبانی علم جانورشناسی.
- 5 آزمایشگاه پژوهشی : برای انجام پروژه‌های کارشناسی، پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و رساله‌های دکتری.
- 1 موزه جانورشناسی
زمینه‌های شغلی فارغ‌التحصیلان
فارغ‌التحصیلان زیست‌شناسی جانوری می‌توانند در حوزه‌های پژوهشی، آموزشی، صنعتی، محیط‌زیستی و اجرایی فعالیت کنند. مهم‌ترین زمینه‌های شغلی عبارتند از:
۱. پژوهش و آموزش: فعالیت در دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و موزه‌های تاریخ طبیعی در زمینه‌هایی مانند ژنتیک، فیزیولوژی، رفتارشناسی، اکولوژی و حفاظت از تنوع زیستی.
۲. محیط زیست و مدیریت شهری: همکاری با شهرداری‌ها و سازمان‌های محیط‌زیستی برای مدیریت پارک‌ها، تالاب‌ها، حیات وحش شهری، کنترل آلودگی و بررسی اثرات زیست‌محیطی پروژه‌های توسعه.
۳. صنایع پزشکی، دامپزشکی و زیست‌فناوری: کار در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، داروسازی، تحقیقات مدل‌های حیوانی، مراکز دامپزشکی و شیلات.
۴. مراکز اجرایی و حفاظتی: فعالیت در موزه‌های تاریخ طبیعی، سازمان‌های حیات وحش، پارک‌های ملی و همکاری با سازمان‌های بین‌المللی مانند WWF و IUCN برای مدیریت و حفاظت از گونه‌های در معرض خطر.