تاریخچه گروه زیست‌شناسی: داستان رشد و توسعه
1. آغاز مسیر: دانشکده علوم در خیابان اسرار
دانشکده علوم در سال ۱۳۴۰ در خیابان اسرار تأسیس شد و با پذیرش دانشجو در رشته ریاضی-فیزیک از سال ۱۳۴۱ فعالیت خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۴۴، رشته ریاضی-فیزیک منحل شد و رشته‌های ریاضی، فیزیک و شیمی با پذیرش ۵۰ دانشجو در هر گروه جایگزین آن شدند.
2. تولد گروه زیست‌شناسی
در حدود سال ۱۳۴۵، اولین دانشجویان گروه زیست‌شناسی و گروه زمین‌شناسی به صورت مشترک با عنوان "گروه علوم طبیعی" تشکیل شدند. اما در اواخر سال ۱۳۴۶، این دو گروه از هم تفکیک شدند و هر کدام به صورت مستقل فعالیت کردند.
اولین دانشجویان گروه زیست‌شناسی در دانشکده علوم.
3. اولین اساتید: بنیان‌گذاران علمی
حدود سال ۱۳۴۶-۱۳۴۷، گروه زیست‌شناسی دو عضو هیئت علمی داشت:
- دکتر روح‌الله صبحیان (تحصیل‌کرده آلمان)
- دکتر مارینی (ایتالیایی)
در این دوران، گروهی از اساتید دانشگاه شیراز (در آن زمان دانشگاه پهلوی) به دانشگاه فردوسی مشهد (در آن زمان دانشگاه مشهد) منتقل شدند. از جمله این اساتید:
- دکتر محمدعلی میرزایی (رییس دانشکده)
- دکتر مارینی (عضو هیئت علمی گروه زیست‌شناسی)
همچنین، دکتر قریشی الحسینی به عنوان کارشناس گروه فعالیت می‌کرد و در آزمایشگاه‌ها نیز تدریس می‌نمود. برای برخی دروس گیاه‌شناسی، دکتر محمد صادق مبین از دانشگاه تهران به دانشگاه مشهد می‌آمدند.
در سال بعد، استاد فرزدقی (تحصیل‌کرده آمریکا، متخصص فیزیولوژی گیاهی و اکولوژی) به گروه اضافه شدند. دکتر مارینی به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و ایتالیایی مسلط بودند و دروس را به زبان انگلیسی تدریس می‌کردند که دکتر فرزدقی برای دانشجویان ترجمه می‌نمود.
سایر اساتیدی که به گروه اضافه شدند عبارتند از:
- دکتر محمد معماران (فرهت) (تحصیل‌کرده آلمان، متخصص فیزیولوژی جانوری)
- دکتر صمیمی (فیزیولوژی گیاهی، تحصیل‌کرده آمریکا)
- دکتر اسحاق جلالی (متخصص جنین‌شناسی)
- دکتر کاظم پریور (متخصص جنین‌شناسی)
از دیگر اساتید برجسته قبل از انقلاب، می‌توان به دکتر هرمزدیار کیانمهر (گیاه‌شناسی، فوق لیسانس آمریکا) اشاره کرد.
چهار تن از اساتید برجسته گروه زیست‌شناسی که نقش کلیدی در توسعه این گروه داشتند (از چپ به راست): دکتر روح‌الله صبحیان، دکتر مارینی، دکتر محمد معماران (فرهت)، و دکتر فرزدقی.
5. پس از انقلاب: ظهور گرایش‌های جدید
پس از انقلاب و بازگشایی دانشگاه‌ها، رشته زیست‌شناسی با دو گرایش علوم جانوری و گیاهی مجدداً راه‌اندازی شد. در ادامه، با تلاش اساتید برجسته، گرایش‌های مختلفی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به وجود آمدند:
علوم گیاهی
- سیستماتیک-اکولوژی گیاهی : با تلاش دکتر کیانمهر و دکتر قریش‌الحسینی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتر اجتهادی در مقطع دکتری تأسیس شد.
- فیزیولوژی گیاهی : توسط دکتر لاهوتی و دکتر ابریشم‌چی در مقاطع ارشد و دکتری بنیان‌گذاری شد.
- گروه پژوهشی هرباریوم ( گیاه‌شناسی) : توسط دکتر ذکایی و دکتر قریش‌الحسینی تأسیس شد که بعدها پایه و اساس تشکیل پژوهشکده علوم گیاهی گردید.
علوم جانوری
- بیوسیستماتیک جانوری : توسط پروفسور جمشید درویش و دکتر علی‌آبادیان تأسیس شد.
- فیزیولوژی جانوری : با تلاش دکتر جلالی و دکتر بهنام رسولی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتر فریدونی و دکتر مقیمی در مقطع دکتری ایجاد شد.
- علوم اعصاب شناختی : توسط دکتر اسدالهی و دکتر مقیمی بنیان‌گذاری شد.
- زیست‌شناسی سلولی تکوینی : توسط دکتر مهدوی‌شهري تأسیس شد.
- جانورشناسی کاربردی : توسط دکتر علی‌آبادیان راه‌اندازی شد.
علوم سلولی و مولکولی
رشته زیست‌شناسی سلولی و مولکولی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری با تلاش فراوان دکتر احمدرضا بهرامی و دکتر مریم مقدم‌متین از سال ۱۳۸۷ پایه‌ریزی شد.
علوم میکروبیولوژی
- زیست‌فناوری میکروبی : توسط دکتر مشرقی در سال ۱۳۸۹ در مقطع کارشناسی ارشد تأسیس شد.
- میکروبیولوژی : توسط دکتر مشرقی ، دکتر شهنواز ، دکتر بحرینی و دکتر مخدومی در سال ۱۳۹۱ راه‌اندازی شد و در سال ۱۳۹۶ به "زیست‌شناسی سلولی-مولکولی گرایش میکروبیولوژی" تغییر نام داد.
6. امروزه: قطب علمی زیست‌شناسی
امروزه، گروه زیست‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد به عنوان یکی از قطب‌های علمی زیست‌شناسی در شرق کشور شناخته می‌شود. این گروه در مقاطع مختلف دانشجو می‌پذیرد و به پیشرفت علوم زیستی کمک شایانی کرده است.
